Jump to content

The Elephant Man (1980)

(0 reviews)
Joker

By Joker

1 Screenshot
Quote

 

“Nếu tôi là một bóng ma, đó là bởi lòng hận thù của con người đã khiến tôi trở nên như vậy.”.

(Phantom of the opera, Gaston Leroux)

 

Người đàn ông mặc chiếc áo trùng đen, đeo mặt nạ trắng giống như một xác ướp muốn che giấu gương mặt của mình, ánh sáng tù mù không đủ soi rõ một thế giới đen tối. Ba từ “The Elephant Man” được thiết kế với phông chữ mà người ta có thể dễ dàng bắt gặp tại biển hiệu những rạp xiếc mua vui cho mọi người. Tôi thích bộ phim này ngay từ tấm poster của nó. Một tấm ảnh đen trắng âm u như một thước phim kinh dị cổ điển, những mảng sáng tối lật mở gợi ra câu chuyện về một bóng ma cô độc trong tòa lâu đài của mình.

Người Voi cô độc, nhưng anh không phải một bóng ma. Cũng không có lâu đài nào dành cho anh cả.

Nếu chỉ nghe tên, hẳn tôi sẽ nghĩ đến một loạt những Spider man, Batman, X-men, Ant man, Superman và vô vàn các “man” khác. Chắc lại một thể loại siêu anh hùng chiến đấu chống lại thế lực đen tối nhằm cứu lấy thế giới nào đó. Các nhà làm phim Hollywood chưa thấy mệt mỏi với những ý tưởng này sao? Nhưng ngược lại, The Elephant man không kể về một người đàn ông với năng lực siêu nhiên nào hết, nếu có gì đặc biệt về John Merrick, nhân vật chính của tác phẩm, đó chỉ là ở chỗ anh sinh ra đã có cơ thể nhăn nheo phù nề như một con voi.

John Merrick, ở khía cạnh nào đó, có lẽ giống như một Erik không biết hát trong Phantom of the opera, hoặc một Quasimodo không sống nơi gác chuông nhà thờ lớn trong Notre-Dame de Paris. Anh là một Erik đơn giản hơn và một Quasimodo dịu dàng hơn.  Câu chuyện về anh, vì thế, cũng ít lãng mạn hơn.

Thế kỷ 19, nước Anh đang ở thời đại hoàng kim của mình. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai nổ ra đưa Anh quốc trở thành cường quốc số một thế giới bấy giờ. Họ trở thành bá chủ cho tới đầu thế kỷ 20, thậm chí còn có câu “Mặt trời không bao giờ lặn trên đất nước Anh.”. Thế nhưng, trong The Elephant man, tất cả những phồn hoa lộng lẫy của kinh đô London trở nên mờ nhạt. Trong lòng thành phố trang lệ dập dìu những bá tước, tiểu thư, có một rạp xiếc mang tên Victorian Freak show, nơi người ta kiếm tiền bằng cách trưng bày những dị nhân với hình hài quái đản. John Merrick là một trong số đó.

Bộ phim là một ẩn dụ kinh điển về “sự biến dạng”. Sự biến dạng về hình thức, và sự biến dạng về nhân tính. Đạo diễn David Lynch đặt hai sự biến dạng lên một bàn cân, giữa một bên là John Merrick với những khối u méo mó xẹo xọ như gánh chịu tội lỗi của tạo hóa, và một bên là những kẻ khốn cùng đối xử với anh như một con thú hoang. Chúng không bao giờ hay, anh thuộc cả Kinh thánh.

Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở đó, tôi nghĩ The Elephant Man sẽ chỉ là một bộ phim hay. Motif quái thú đội lốt người hay ngược lại, người đội lốt quái thú, không phải điều gì mới mẻ trong điện ảnh nói riêng và nghệ thuật nói chung. Câu hỏi: “Điều gì làm nên một con người?” cũng là câu hỏi triết học từ xa lắc xa lơ, không cần đợi tới David Lynch lên tiếng. Sự thú vị rõ ràng không phải nằm ở câu hỏi, mà nằm ở câu trả lời.

The Elephant Man kể về một quái nhân sống trong rạp xiếc được một vị bác sĩ tốt bụng cứu về. Nhưng khi màn cảnh rạp xiếc Victorian Freak Show khép lại, thì lại có một rạp xiếc khác mở ra: một rạp xiếc của xã hội. Lòng tốt của vợ chồng bác sĩ Treves, sự khả ái của bà Kendall, thậm chí sự phóng khoáng của nữ hoàng Victoria, chúng ta đều không thể phủ nhận. Nhưng dường như, ngay cả cái gọi là “lòng tốt” cũng chỉ là một show diễn, điều mà bác sĩ Treves đã đau đớn tự hỏi mình : “Tôi là một người tốt? Hay là một kẻ xấu?” . Ông đưa John Merrick trở về cuộc sống bình thường, song việc làm ấy liệu có phải là đúng đắn? Ông không như lão Bytes bắt John phải diễn trò, nhưng một cách tự nhiên, John trở thành trò cho công chúng thượng lưu quan tâm, và ông thì nhận được sự tán tụng. Dường như trong từng phân cảnh của bộ phim, đều có một kẻ đóng vai diễn viên trưng diện và một kẻ đóng vai khán giả ngắm nhìn. Vậy thì, liệu chăng muốn-trưng-bày-một-điều-gì-đó có phải cái làm nên một con người? Nếu không còn gì để trưng ra nữa, màn kịch sẽ kết thúc, đến khi ấy chúng ta có còn là một con người nữa không?

Gần 400 năm trước, William Shakespeare từng viết ra một mệnh đề: “Cả thế giới là một sân khấu. Tất cả chúng ta đều là những diễn viên.”. Chưa bao giờ tôi thấy nó đúng hơn thế. Dù là người tốt như bác sĩ Treves hay kẻ xấu như lão Bytes, cuối cùng họ cũng chỉ đang diễn một vai nào đó trong cuộc đời. Với những nhân vật trong The Elephant Man, khán giả là chúng ta. Vậy với chúng ta, khán giả là ai? Có bao giờ đột nhiên chúng ta nghe tiếng vỗ tay tán thưởng và nhận ra, tất cả chỉ là một màn kịch ai đó dựng nên, đã đến hồi kết rồi và chúng ta bơ vơ còn lại một mình trên sân khấu. Đáng buồn thay, khi chúng ta thôi không diễn nữa, cũng là lúc chúng ta đánh mất mối liên hệ với cuộc đời.

Có một cảnh phim mà tôi đã phải xem đi xem lại, đầu tiên chỉ bởi không hiểu tại sao đến đoạn đó thì mạng load rất chậm, đó là cảnh những kẻ cùng khổ giúp John trốn thoát khỏi chiếc cũi sắt, và đưa anh ra bến tàu trở về Anh quốc. Sau đó, tại nhà ga ở Liverpool, anh bị một lũ trẻ trêu chọc nên khi chạy trốn, anh vô ý làm ngã một bé gái. Một đám đông hỗn tạp và điên khùng đã đuổi theo anh như một bầy linh cẩu hung hăng xâu xé, dồn anh tới góc tường. John thốt lên, với giọng nói ngọng nghịu và tuyệt vọng bởi những biến dạng nơi cơ mặt:

Quote

 

“Tôi không phải một con voi! Tôi không phải một con thú! Tôi là một con người!”.

John Merrick là một nhân vật có thật trong lịch sử. Trong lá thư của mình, người đàn ông ấy từng mượn những lời thơ của Isaac Watts bày tỏ:

“Tis true my form is something odd,

But blaming me is blaming God;

Could I create myself anew

I would not fail in pleasing you.”.

(Hình hài của tôi quả thực kỳ khôi

Nhưng trách cứ tôi là trách cứ chúa Trời

Nếu như có thể biến mình thành một người mới

Tôi sẽ không khiến các bạn phiền lòng đâu.)

 

Bác sĩ Treves từng nói mơ ước duy nhất của anh chỉ là có thể ngủ một giấc an yên như mọi người nhưng không thể vì nếu anh nằm xuống, khối u sẽ đè khiến cho anh không thở được. Vậy nhưng, ở cảnh cuối phim, John Merrick đã quyết định nằm xuống, ngủ một giấc thật ngon, chắc là sẽ không bao giờ dậy nữa. Anh chấp nhận cái chết để một lần được ngủ như một người bình thường. Khao khát làm người, đó mới là biểu hiện nhân tính nhất có thể ở một con người, chứ không phải điều gì khác.

Nhân nói về nhân vật bác sĩ Trevors, đây có lẽ là nhân vật tôi yêu thích nhất phim. Người thủ vai diễn này là Anthony Hopkins, người sau đó đã đoạt giải Oscar cho vai nam chính xuất sắc nhất với chỉ vỏn vẻn 16 phút xuất hiện trong Silence of the lambs (Sự im lặng của bầy cừu). Tôi đã xem Silence of the lambs từ rất lâu về trước. Tất cả những gì xuất sắc của bộ phim ấy, đối với tôi, đều bị lu mờ hoàn toàn dưới ánh mắt lạnh như một mũi dao vừa hào hoa, vừa bỡn cợt, vừa tàn nhẫn của nhân vật bác sĩ tâm thần ăn thịt người Hannibal Lector. Ấy vậy mà, trong The Elephant Man, tôi suýt nữa đã không nhận ra người thủ vai bác sĩ Hannibal với người thủ vai bác sĩ Treves là một, không phải bởi ngày ấy ông còn trẻ, mà bởi đôi mắt của ông lúc này quá đỗi dịu dàng, nhân từ, hoàn toàn trái ngược với nỗi ám ảnh kinh dị của kẻ khát máu. Nghe nói 50 năm trước ông đã soạn ra bản nhạc And The Waltz Goes On nổi tiếng với tiếng violin của André Rieu. Tôi thực sự bối rối khi nghĩ về con người này, rốt cuộc thì, Anthony Hopkins, ông là ai? Có thể đơn giản chỉ là, ông là một thiên tài. Và tôi thực sự thích ông.

Quay trở lại câu chuyện về John Merrick, anh ta có lẽ giống với Quasimodo hiện đại hơn là một Erik. Anh ước muốn làm ra mô hình về Nhà Thờ Lớn. Một kẻ dường như bị Chúa ruồng bỏ, nhưng hơn ai hết, anh tin vào Chúa. Tôi nghĩ có lẽ John thậm chí còn chưa từng bước một chân vào Nhà thờ, nơi chắc chắn sẽ có những kẻ nhìn anh như một quái thú và xua đuổi anh. Anh chỉ có thể nâng niu một Nhà thờ lớn thu nhỏ trước khi nằm lên giường và ngủ một giấc ngàn thu. Dẫu sao, không ai nói rằng chúng ta chỉ có thể tương liên với Chúa khi đứng trước cây thánh giá nghe Cha xứ rửa tội. Tình yêu của Chúa rộng lớn hơn thế rất nhiều.

“Không bao giờ, không bao giờ, sẽ chẳng có thứ gì chết đi. Dòng nước vẫn chảy, ngọn gió vẫn thổi. Mây vẫn trôi và con tim vẫn cất lên nhịp đập. Sẽ chẳng có thứ gì chết đi cả.”.

John Merrick – Người Voi có thể không phải một siêu anh hùng, nhưng hơn thế, như bà Kendall đã nói, anh chính là chàng Romeo, chàng Romeo trong hình hài xấu xí giữa một thế giới điên cuồng. Chàng Romeo ấy nói:

Tôi biết tôi được yêu thương.

Và vở kịch hạ màn. Tôi nghĩ đó là một kết thúc có hậu. Đã lâu rồi tôi chưa xem một bộ phim chính kịch với kết thúc có hậu. Cảm giác thật dễ chịu.

Previous File The Great Silence (1968)
Next File Basic Instinct (1992)

User Feedback

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
  • This will not be shown to other users.
  • Add a review...