Collateral (2004)

Collateral là bộ phim dẫn đầu doanh thu tại Bắc Mỹ trong tuần lễ ra mắt đầu tiên, lọt vào top 10 bộ phim hay nhất năm 2004 của Học viện phim ảnh Mỹ (AFI). Collateral đánh dấu vai diễn phản diện đầu tiên của nam tài tử Tom Cruise...

1. Đó là một đêm đón đưa khách trên chiếc taxi của tài xế da màu Max (Jamie Foxx đóng). Anh là một công dân vô danh nơi thành phố Los Angeles đặc "đời sống Mỹ": nghĩa là dường như chẳng ai quan tâm tới ai, mạnh ai nấy sống, tự do đến mức xa lạ, vô tâm.

Thế rồi Max gặp một khách hàng đặc biệt chưa bao giờ từng gặp. Vincent (Tom Cruise đóng) cao ráo lịnh lãm trong bộ vest màu nhã, song có đôi mắt lạnh tanh, khuôn mặt vô cảm như bao tay sát thủ giết người chuyên nghiệp khác. Vincent hài lòng khi gặp một "người giúp việc" bất đắc dĩ nhưng lại giỏi nghề taxi như Max.

Viên luật sư, tay hát jazz, tên trùm Lim gốc châu Á... lần lượt bị Vincent bắn hạ bằng sự tàn bạo chuyên nghiệp. Danh sách những kẻ cần phải giết thuê của Vincent là năm người chỉ trong vòng một đêm ở cái thành phố mà hắn mới đến lần đầu.

2. Điều đáng sợ là quan niệm của Vincent đối với nghề nghiệp của hắn: một mạng người mất đi thì có ý nghĩa gì đâu nơi cuộc đời này, giống như một tinh tú rơi rụng trong hàng triệu vì sao ở hàng triệu dãy ngân hà bao la mà thôi!

"Có một người qua đời trên xe điện ngầm. Xe điện chạy vòng quanh Los Angeles mấy lượt thì mới có kẻ phát hiện ra người đã chết" - Vincent đổ lỗi cho một xã hội vô tâm, một thế giới người với người xa lạ để minh họa cho quan điểm của mình, biện hộ cho cái nghề ác tâm của anh ta như thế. Và còn một lý do nữa, theo Vincent, hắn chỉ "thế thiên hành đạo" triệt tiêu những kẻ xấu trong xã hội để góp phần giúp xã hội tốt hơn!

Hai người đàn ông, hai nghề nghiệp, hai số phận. Nhưng phải chăng có cùng bi kịch trong một xã hội vô tâm?
Trong cuộc đấu khẩu giữa những chặng Max buộc phải chở tên sát thủ đi hành động trên taxi, người xem nhận ra số phận của hai người đàn ông hóa ra lại có một điểm gì đó giống nhau.

Đối với Vincent là bi kịch của một tuổi thơ bất hạnh hằn sâu và lớn lên trở thành sát thủ. Đối với Max là sự nhu nhược trước cuộc sống không có địa vị cao trong xã hội mặc dù bản thân anh luôn luôn khát khao thành công với giấc mơ làm chủ một công ty dịch vụ xe tải.

Vâng, Cả Vincent lẫn Max đều gặp bi kịch trong đời mình song cứ phó mặc buông trôi: Vincent cứ đi giết người.

3. ...Người thứ năm, cuối cùng trong danh sách phải giết trong đêm, của Vincent chính là nữ công tố viên đã đi xe của Max trước khi gặp Vincent. Max dùng hết sức mình để cứu cô và mặc dù lần đầu tiên cầm súng nhưng cuối cùng anh đã hạ được Vincent.

Người xem bị đánh động bởi câu nói cuối cùng của Vincent lúc hấp hối: "Có ai quan tâm đến một kẻ đã chết trên xe điện ngầm không?".

Tên sát thủ gục đầu chết trên dãy ghế xe điện ngầm không một bóng người - một hình ảnh ẩn dụ nhiều ý nghĩa.... Còn Max đã cho thấy Los Angeles không hẳn vô cảm "mạnh ai nấy sống", rằng bản năng cơ bản của một người tốt là cứu người khác và ngăn chặn tội ác, dù ở bất cứ hoàn cảnh hay môi trường xã hội nào.