10 Cloverfield Lane (2016)

Một phim hiếm hoi làm được điều cực kỳ khó ở thời điểm hiện tại, đó là khiến chúng ta phải ngạc nhiên – ngay cả ở những khoảnh khắc tưởng chừng không có sự ngạc nhiên nào nữa. 
       
Wao! Tôi phải thốt lên khi 10 Cloverfield Lane, bộ phim đầu tay của đạo diễn Dan Trachtenberg, kết thúc. Một bất ngờ lớn. Chính xác là một bất ngờ đầy hài lòng. Đây là bộ phim đáng xem thứ 2 ở rạp tháng 4 này, cùng với The Jungle Book, chắc chắn là thế: Một sự kết hợp tuyệt vời giữa thể loại hồi hộp tâm lý và giả tưởng, tò mò và lôi cuốn, được dẫn dắt gọn gàng từ đầu đến cuối, tôi có thể nói gì đây? Một phim hiếm hoi làm được điều cực kỳ khó ở thời điểm hiện tại, đó là khiến chúng ta phải ngạc nhiên – ngay cả ở những khoảnh khắc tưởng chừng không có sự ngạc nhiên nào nữa.

10 Cloverfield Lane, có cái tên gợi đến tác phẩm dùng góc nhìn thứ nhất Cloverfield năm 2009,  khởi đầu như một phim kinh phí thấp điển hình. Michelle (Mary Elizabeth Winstead) trên đường rời khỏi nhà bạn trai, bất ngờ gặp tai nạn. Khi tỉnh dậy, cô thấy mình đang ở trong một căn hầm lạ, bị trói lại bởi một người đàn ông luống tuổi tên Howard (John Goodman). Ông ta nói rằng cả thế giới đã bị tấn công, bởi nước Nga hoặc người sao Hoả, đại loại thế. Và họ, cùng với một chàng trai trẻ bị thương ở tay tên Emmett (John Gallagher Jr.) là những người duy nhất còn sống sót. Căn hầm do Howard dựng lên là nơi trú ẩn lý tưởng lâu dài cho đến khi thảm họa qua đi.

Đây là lúc 10 Cloverfield Lane trông như tác phẩm dự cuộc thi tài năng điện ảnh, với đề bài: Hãy làm một tác phẩm hấp dẫn với ba nhân vật trong một căn phòng. Ngay cả như thế, thì Trachtenberg và các biên kịch Josh Campbell và Matthew Stuecken cũng đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Họ đưa người xem vào đúng vị thế của Michelle, và bắt chúng ta phải tự hỏi đâu là sự thật: Có phải thế giới đã không còn nữa? Hay tất cả chỉ là ám ảnh của một tên bắt cóc điên loạn? Câu trả lời ở đây đó trong các chi tiết, được “nhả” rất khéo léo và có ý đồ. Một trò chơi “có-không” trong tâm trí! Có lúc, chúng ta nhớ lại dường như tiếng radio ở đầu phim đã nói gì đó về sự cố mất điện diện rộng. Có! Nhưng rồi ống kính chĩa vào những quyển sách về tận thế trên kệ. Có lẽ không! Xác những con heo bị ăn mòn. Có! Chiếc xe tải gây tai nạn lại xuất hiện. Không!… Mỗi một chi tiết hé lộ lại được nối tiếp bằng một chi tiết khác gây tò mò. Và chúng ta buộc phải tự suy diễn, tự nghĩ ra các tình huống khả dĩ, suốt chiều dài phim.

Tôi không được phép tiết lộ nhiều hơn. Giống như The Sixth Sense (1999) hay The Others (2001), những cú twist trong phim là yếu tố sống còn. Nhưng ngay cả khi bạn là một con nghiện điện ảnh, và không thể có bất ngờ nào xuất hiện, những gì nối tiếp phía sau vẫn là phần thưởng xứng đáng. 10 Cloverfield Lane khá giống bộ phim mới được chiếu ở rạp Việt tháng trước là Midnight Special (Nhãn lực siêu phàm), do Jeff Nichols đạo diễn và có Michael Shannon đóng vai chính, nhưng chất lượng là rất khác biệt. Lý do? 10 Cloverfield Lane giải quyết được hai bài toán khó nhất của thể loại hồi hộp siêu nhiên: Duy trì được sự chú ý của người xem đến trước cú twist cuối cùng, và duy trì tiếp sự chú ý của họ sau thời điểm đó. Dan Trachtenberg, còn khá trẻ (34 tuổi), và trước đây làm đủ các vai trò trong đoàn phim từ tay máy, biên kịch, diễn viên… chắc chắn sẽ được giới làm phim chú ý hơn. Anh tỏ ra đủ dày dạn để duy trì sự lôgic về mặt tâm lý nhân vật, một yếu tố sống còn khác, ở thời điểm đầu và giữa phim. Tiếp đó hấp dẫn người xem bằng cốt truyện trò chơi và đào thoát quen thuộc, đầy đủ sức nặng và áp lực. Rồi cuối cùng, anh chuyển tông đột ngột, đẩy cao trào, không phải một mà đến hai lần! Cái hay là vẫn không bị gãy đổ.

10 Cloverfield Lane không hề giấu giếm sự thật là một phim nhỏ, vốn đầu tư ít. Chúng ta biết qua cách thiết lập bối cảnh. Nhưng một đạo diễn giỏi sẽ không để hở ra phút giây nào tạo cảm giác nhỏ bé. Midnight Special là ví dụ cho việc để hở, ở đoạn kết.  Dan Trachtenberg không mắc vào cái bẫy tương tự, bằng cách tập trung tài lực vào đúng chỗ, đúng cách, đầy thông minh. Nói một cách dân dã là “ép phê” đúng lúc. Anh cho chất hành động  vào đúng thời điểm cần đến hành động, và ngay khi người xem còn đang say men, thả vào một cái kết hợp lý và kích động. Điều khiến tôi đánh giá cao hơn là bộ phim này không sa đà giải thích dễ dãi, không chiều chuộng người xem. Chúng ta buộc phải nghĩ khi cần nghĩ, và đóng góp vào trải nghiệm phim. Đó là một đặc trưng về thể loại mà gần đây, nhiều đạo diễn đã có phần xem nhẹ.

Không có lời phàn nàn nào về dàn diễn viên. John Goodman là một diễn viên kỳ cựu, đủ sức cáng đáng vai diễn khó nhất trong phim là Howard, gã đàn ông đã xây nên căn hầm. Chúng ta không thể biết Howard là tốt hay xấu, nếu chỉ nhìn vào biểu hiện bên ngoài của ông ta, chính là thành công của Goodman. Mary Elizabeth Winstead, kiều nữ nổi lên nhờ Scott Pilgrim vs. the World (2010), lần thứ hai để lại ấn tượng trong sự nghiệp. Khó nói Winstead quá vượt trội hay có chiều sâu hơn quá nhiều những người khác, trong vai trò người đẹp phim kinh dị (thân hình nóng bỏng, gương mặt đẹp, biết la hét…) . Nhưng cô đủ thuyết phục về mặt tâm lý, không hề gây nên sự gượng gạo, và phối hợp rất tốt với Goodman. Ngoài ra, nam diễn viên John Gallagher Jr. (Short Term 12) trong vai chàng trai trẻ chung hầm Emmett,  ít nhiều để lại cảm xúc. Ít ỏi nhưng cần có.

Điều cuối cùng tôi muốn nói là một câu hỏi: Có phải bạn chưa từng nghe về 10 Cloverfield Lane trước bài viết này? Nếu phải, thì rất dễ hiểu. Vì bộ phim xuất phát từ một kịch bản “kinh phí siêu thấp”. Hai tháng trước đây, người ta còn không biết nó tồn tại. Tựa phim, tôi sẽ tiết lộ đôi chút, cố tình chọn giống với bom tấn Cloverfield, bởi vì trong quá trình sản xuất, các nhà làm phim nhận thấy nội dung có sự tương đồng. Nó có thể đôi chút gợi quen thuộc và hứng thú, một cách quảng bá của “con nhà nghèo.”

Tôi đã không làm điều này khi It Follows năm ngoái ra mắt, và tôi sẽ không bỏ lỡ lần nữa. Nếu bạn muốn tìm một tác phẩm đủ chất lượng, hoặc đang phân vân lựa chọn, bạn có thể tìm đến 10 Cloverfield Lane, hiện đang chiếu tại các rạp toàn quốc. Đây là cách để chúng ta được thưởng thức những bộ phim xuất sắc hơn, khi chịu bỏ tiền cho các tác phẩm nhỏ lẻ, chất lượng, nhưng ít được chú ý. Bạn còn nhớ cách Sicario hay Revenant bị “đá” khỏi rạp chỉ sau 1 hoặc 2 tuần năm ngoái, vì không có người xem? Chúng ta có thể góp phần thay đổi bằng những lựa chọn của mình. Và 10 Cloverfield Lane còn hơn là một sự xứng đáng.